Wat is blussen?
Om te begrijpen wat blussen is, moeten we eerst kijken naar wat vuur precies inhoudt. Vuur ontstaat als alle drie de elementen van de branddriehoek aanwezig zijn: brandstof, zuurstof en temperatuur. Zodra deze samenkomen, ontstaan vlammen. Om vuur te doven moet minstens één zijde van de driehoek worden weggenomen. Meestal gebeurt dit door de temperatuur te verlagen, bijvoorbeeld met water. Maar het kan ook door zuurstof weg te nemen, bijvoorbeeld met schuim of een blusdeken.
Verschillende vuurhaarden vragen om verschillende blusmiddelen. Zo wordt water vaak gebruikt bij vaste stoffen, schuim bij vloeistofbranden en CO₂ bij elektrische installaties. Voor opleiders is het belangrijk dit onderscheid duidelijk te maken. Een BHV’er heeft immers andere middelen en scenario’s nodig dan een brandweerman.
Geschiedenis van kleine blusmiddelen
De eerste kleine blusmiddelen ontstonden in de 19e eeuw. Vaak waren dit koperen of messing cilinders die met water of soda werden gevuld. Rond 1910 verschenen de eerste draagbare brandblussers met een chemische reactie die druk opbouwde en zo water of schuim naar buiten dreef. In de loop van de 20e eeuw kwamen er steeds meer gespecialiseerde blussers, zoals de CO₂ blusser voor elektrische installaties en de poederblusser voor voertuigen en industrie. Hoewel poeder lange tijd populair was, wordt het vanwege de corrosieve eigenschappen en de rommel die het achterlaat steeds minder toegepast.
Blussen is het meest essentiële deel van de brandbestrijding. In dit blog kijken we hoe dit onderdeel kan worden beoefend, welke keuzes daarbij komen kijken en welke materialen hiervoor geschikt zijn.
Verschil tussen BHV en brandweer
Bij blusoefeningen is het verschil tussen een BHV-training en een brandweertraining groot. Daarom werken we dit blog uit in twee delen: eerst de inzet in BHV-trainingen en vervolgens de inzet in brandweertrainingen.
Blussen in BHV-trainingen
Kleine blusmiddelen bij echte vuurhaarden
In BHV-trainingen draait het vaak om het veilig en snel ingrijpen in de beginfase van een brand. Kleine blusmiddelen zoals schuim- of CO₂-blussers zijn hierbij de standaard. Voor het oefenen met echte vuurhaardenis de Vesta blustrainer uitstekend geschikt. Deze gasgestookte trainer biedt realistisch vuur dat volledig onder controle staat van de instructeur. Oefenen met echte kleine blusmiddelen kan kostbaar zijn, omdat blussers na gebruik leeg zijn. Daarom is er het Neptune oefenblussysteem. De hervulbare blussers maken het mogelijk dat cursisten keer op keer oefenen zonder steeds nieuwe blussers te moeten gebruiken. Met het Neptune vulsysteem worden de oefenblussers snel en eenvoudig hervuld met lucht, water met of zonder schuim. Zo ontstaat een betaalbare en duurzame manier van trainen.
Blussen van een gesimuleerde vuurhaard
In een serverruimte of een ziekenhuis ga je niet met echte blusmiddelen aan de slag. Daar kies je voor gesimuleerde vuurhaarden en een gesimuleerde blussing. Op deze manier kun je van iedere locatie een oefenlocatie maken.
De Pandora's Box V4 is een perfect hulpmiddel voor het creëren van een dergelijke vuurhaard in een BHV-training. Het is een draadloze alles-in-één oplossing voor het creëren van vuurhaarden met licht, geluid en rook, aangestuurd door je eigen telefoon of tablet. Gecombineerd met de Apollo oefenblussers ontstaat een interactieve trainingsopstelling. De cursist gebruikt een blusser met een realistisch gewicht en realistische geluidsproductie. De spuitmond bevat een krachtige blauwe led voor de gesimuleerde blussing. De instructeur kan op dat moment via de Pandora’s Box de vuurhaard laten reageren. Het vuur kan groter of kleiner worden, er kan rook of stoom ontstaan en uiteindelijk kan de brand doven. Deze methode is schoon, veilig en overal inzetbaar. Bovendien zijn de blussers na circa twintig seconden “leeg”, waardoor cursisten ook tijdsdruk ervaren.
De instructeur speelt hierbij een centrale rol. Hij beoordeelt de inzet van de cursist en bepaalt hoe de vuurhaard reageert. Dit principe vormt de kern van de oefening: de trainer beoordeelt of de bluspoging goed is uitgevoerd en kan daar de oefendynamiek op aanpassen.
Interactieve blussing
Om een volledig autonome training op te zetten kun je Apollo-LED oefenblussers koppelen aan de Pandora's Box V4. Als de blussing wordt ingezet reageert de vuurhaard automatisch en zal na verloop van tijd doven. Zo kunnen cursisten zelfstandig hun procedures en blustechnieken oefenen. Op die manier haal je nog meer uit je training.
Varianten en internationale verschillen
FireWare heeft een groot assortiment kleine oefenblusmiddelen om op iedere vraag in te spelen. De Apollo LED-oefenblussers zijn verkrijgbaar in een variant voor schuim en voor CO₂. Dit geldt ook voor de hervulbare Neptune oefenblussers. Hierbij hoeft alleen de spuitmond te worden omgezet en zal er een andere vulling worden gekozen.
In Nederland werken we met blussers die een knijphandvat hebben en zijn CO₂-blussers voorzien van een platte koker. In het buitenland kom je echter ook slagknopblussers tegen en CO₂-blussers met een ronde koker. Dit betekent dat er internationaal flinke variatie bestaat in de uitvoering van kleine blusmiddelen. Het FireWare-assortiment is daarom breed en afgestemd op deze verschillen. Zo leveren we voor de Franse markt zelfs speciale blauwe borgpennen, terwijl de rest van de wereld doorgaans met gele werkt. Op die manier bieden we voor ieder land en elke situatie een passende oplossing.
Blussen in brandweertrainingen
Gesimuleerde vuurhaarden voor maximale controle
Brandweertrainingen gaan om veel meer dan het blussen van de vuurhaard. Procedures, samenwerking, commandovoering, verkenning, RSTV-signalen herkennen en aflegsystemen zijn zomaar een greep uit de oefendoelen. Soms is blussing zo ondergeschikt dat de oefening al wordt afgebroken voordat dit punt bereikt is, maar op andere momenten doet het er juist extra toe dat de enscenering rondom de blussing klopt.
Gesimuleerde vuurhaarden in combinatie met de Pandora’s Box 230 bieden maximale controle voor de instructeur. Hij of zij kan vanaf zijn telefoon de vuurhaard aanpassen op basis van het handelen van de deelnemers en zo het scenario dynamisch laten verlopen. Hiermee kunnen gesimuleerde branden worden geëscaleerd, maar ook gede-escaleerd en geblust.
Dynamiek in de vuurhaard door de blussing
Een realistische oefening vraagt om vuurhaarden die reageren op het handelen van cursisten. Wordt er water op een vetbrand gebracht, dan moet een steekvlam ontstaan. Bij een elektrische brand kan kortsluiting worden nagebootst en bij te weinig koelend vermogen moet de brand opnieuw oplaaien. Deze dynamiek vergroot de didactische waarde en maakt de oefening levensecht. Wees dus voorbereid. Bedenk vooraf op welke situaties je moet kunnen reageren en zorg dat je enscenering daarvoor klaar is.
Stoomvorming bij blussen
Door water op een vuurhaard te brengen gaat de energie van de vuurhaard zitten in het verdampen van het water. Daardoor blijft er, bij een goede blustechniek, niet voldoende temperatuur over om de ontbrandingsreactie op gang te houden. Wat daarvoor terugkomt is stoom. Dit vermindert het zicht en laat hitte door kleding heen dringen. Het is niet voor niets dat de brandweer niet altijd kiest voor een directe blussing.
Voor je enscenering betekent dit dat je bij de blussing nog een flinke stoot extra rook moet kunnen geven. Zorg voor een rookmachine met voldoende overcapaciteit en controle over de output, bijvoorbeeld met een FireWare Cumulus of Stratus. De vuurhaard kan continu gevoed worden met 50% output, waardoor bij de blussing nog voldoende capaciteit over is voor de plotselinge stoomvorming.
Blussen met water
Het voordeel van een blusbaar scenario is dat manschappen daadwerkelijk gebonden zijn aan de blustaak, waardoor de druk op capaciteit en commandovoering toeneemt en opschaling sneller noodzakelijk wordt. Je moet er wel in je enscenering rekening mee houden dat er water gebruikt gaat worden. Gebruik waterdichte vlameffecten zoals de FireSpots (Original, MK2 of XXL). Zorg dat rookmachines beschermd staan en leid de rook met een rookslang.
Hybride ensceneren
Een krachtige methode is hybride ensceneren: het combineren van gasgestookte en gesimuleerde vuurhaarden. Een Vesta blustrainer is hiervoor ideaal. Buiten of tegen een pand kan een Vesta worden ingezet voor een realistische waterblussing, terwijl binnen gesimuleerde vuurhaarden draaien. Zo ontstaat een veelzijdige en uitdagende oefening waarbij daadwerkelijk met water geblust kan worden, ook al is de rest van het scenario gesimuleerd en watergebruik niet wenselijk.
Adrenaline tijdens oefeningen
Een goede realistische oefening zorgt voor adrenaline bij de deelnemers. Ze geloven dat het om een echt incident gaat en handelen daarnaar. Het zal niet de eerste keer zijn dat er toch een straalpijp wordt geopend, ook al was dat niet afgesproken. Met keerkleppen voorkom je dit. Slangen staan dan wel op druk, maar geven nooit water af. Zo blijft de beleving behouden zonder schade door ongewenst watergebruik.
Oefensets voor blustraining
Door jarenlange ervaring in het ontwikkelen en verkopen, maar ook in het gebruiken van oefenmateriaal, weten we bij FireWare wat je nodig hebt voor een goede realistische enscenering. Om je makkelijk op weg te helpen hebben we daarom verschillende oefensets samengesteld. Zo ben je in één keer klaar om je oefeningen een nieuwe dimensie te geven. Hieronder enkele voorbeelden. Voor een compleet overzicht van al onze oefensets bezoek je onze website.
- Neptune blusset: hierin zitten alle componenten die nodig zijn om te starten met hervulbare oefenblussers. Twee blussers, het vulstation en een compressor. Schuim voor een schuimvulling en CO₂-kokers voor een CO₂-blussing.
- Oefenset blusoefening: combineert een Apollo-blusser (CO₂ of schuim) met een Pandora’s Box V4 voor een interactieve training op iedere locatie.
- “Vuur zonder rook”-set Small en "Vuur zonde rook"-set Large: op basis van de Nebula-blindmaskers en Apollo-oefenblussers, ideaal voor locaties waar rookontwikkeling niet wenselijk of toegestaan is.
- Oefenset brandhaard: gericht op het realistisch en veilig oefenen met gesimuleerde brandhaarden. Alle componenten zijn op afstand te sturen waardoor controle over de vuurhaard ontstaat.
- Simulation set Small, Simulation set Medium en Simulation set Large: geen blusmiddelen, wel alles om een dynamische brand te simuleren. Sturing op basis van de Pandora's Box 230 en voorzien van diverse vlameffecten.
Conclusie
Blussen is een onmisbaar onderdeel van brandbestrijding, maar de manier waarop het wordt geoefend hangt volledig af van de oefendoelen en de doelgroep. BHV’ers oefenen vooral met kleine blusmiddelen en herkenbare scenario’s, terwijl brandweertrainingen zich richten op intensieve inzet met water, dynamiek en complexe vuurhaarden. FireWare biedt voor beide doelgroepen passende oplossingen, van compacte sets tot uitgebreide systemen, zodat iedere oefening realistisch, leerzaam en effectief kan worden ingericht.
Wil je weten wat voor jou werkt? Bel of mail ons. We denken graag met je mee!
